Τα 100 χρόνια από την απελευθέρωση των Ιωαννίνων είναι μια μεγάλη γιορτή, δεν υπάρχει αμφιβολία, που ξεπερνάει τα τοπικά όρια.
Το
μήνυμα της νίκης στις 21 Φεβρουαρίου του 1913 δεν έδωσε ελπίδα μόνο
στους κατοίκους της πόλης, αλλά αποτέλεσε κι ένα καθοριστικό, συμβολικό
γεγονός για την ολοκλήρωση της νίκης στον Α’ Βαλκανικό Πόλεμο. Η Ελλάδα
που κατείχε τα Γιάννενα δεν θα μπορούσε να αδικηθεί από καμιά
γεωπολιτική συμφωνία τους επόμενους μήνες.
Κι επιπλέον, τα Γιάννενα δεν ήταν μία ακόμα πόλη. Ήταν το άρωμα μιας
άλλης εποχής, το σημάδι ενός ελληνισμού που χαρακτηρίζονταν από τα
Γράμματα, τον Διαφωτισμό, τις τέχνες. Ήταν τα Γιάννενα της εξέγερσης του
Διονυσίου το 1611, ο τόπος που έγραψε μεγάλα έργα ο Λόρδος Βύρων στις
αρχές του 19ου αιώνα, ήταν οι μεγάλες Σχολές του νεοελληνικού
διαφωτισμού. Γι’ αυτό και αντήχησε πολύ μακριά ο θρίαμβος, γι’ αυτό και
τραγουδήθηκε πολύ αυτή η νίκη.
Η αρχή
Στις αρχές του πολέμου, δεν ήταν σίγουρο τι θα γινόταν με την Ήπειρο. Το μεγάλο μέτωπο ήταν στο κέντρο, εκεί που ανοίγονταν η βαλκανική ενδοχώρα και αποτελούσε επίδικο όχι μόνο για την Πύλη, αλλά και για τους Συμμάχους.
Στις 4 Oκτωβρίου του 1912, οι τρεις σύμμαχες χώρες Eλλάδα, Bουλγαρία και Σερβία επιδίδουν στην Kωνσταντινούπολη τελεσίγραφο για την κήρυξη του πολέμου με την Oθωμανική Aυτοκρατορία. Την επόμενη θα ξεκινήσουν τον πόλεμο με στόχο να νικήσουν τους Τούρκους. Ο στόχος ήταν πρώτα από όλα η νίκη στο πεδίο της μάχης.
Η Ελλάδα με επικεφαλής τον Ελευθέριο Βενιζέλο είχε δει ότι υπάρχουν πραγματικές δυνατότητες για επέκταση των ορίων του κράτους, για ενσωμάτωση των ελληνικών πληθυσμών, για υπέρβαση του φτωχού και ηττημένου «κράτους της Μελούνας» που είχε αφήσει ο πόλεμος του 1897.
Με την επιστράτευση της 17ης Σεπτεμβρίου συγκροτήθηκαν δύο μεγάλες μονάδες: O Στρατός Θεσσαλίας που αποτελούσε και το κύριο σώμα του στρατού και είχε επικεφαλής τον Διάδοχο Kωνσταντίνο και ο μικρότερος Στρατός Hπείρου που περιελάμβανε 8 τάγματα πεζικού και ευζώνων, 1 ίλη ιππικού και 24 πυροβόλα, 8 χιλιάδες στρατιώτες και 282 αξιωματικούς, είχε διοικητή τον αντιστράτηγο Kωνσταντίνο Σαπουντζάκη και η έδρα του ήταν στην Άρτα.
Στόχος της στρατιάς στην Ήπειρο η άμυνα κατ’ αρχήν και η αντιστήριξη του αγώνα στη Θεσσαλία. Στο Ναυτικό, αρχηγός του στόλου τοποθετήθηκε ο Υποναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης.
Στο μεγάλο μέτωπο της Θεσσαλίας, ο στρατός θα προχωρήσει εύκολα από τα στενά της Μελούνας στην Ελασσόνα και θα κάνει την πρώτη του μεγάλη νίκη στις 9 και 10 Oκτωβρίου με την κατάληψη στα Στενά Σαρανταπόρου, μία δύσβατη τοποθεσία πίσω από τον Όλυμπο που αποτελεί ως και σήμερα την πύλη για τη Μακεδονία. Εκεί θα φανεί κι ο ηρωϊσμός των στρατιωτών που κατάφεραν να υπερκεράσουν τις πλεονεκτικές θέσεις του τουρκικού πυροβολικού με τη θυσία πολλών που έπεσαν στη σύντομη μάχη. Ο δρόμος ανάμεσα στα Στενά, οδηγεί στα Σέρβια και την Κοζάνη κι από εκεί βέβαια στη Θεσσαλονίκη, που θα αποτελέσει τελικά και το μεγάλο σύμβολο της ελληνικής κυριαρχίας, όπως είχε διαβλέψει ο Βενιζέλος στην περίφημη πια διαφωνία του με τον Κωνσταντίνο για το προς τα πού θα πρέπει να οδεύσει ο στρατός.
Στις αρχές του πολέμου, δεν ήταν σίγουρο τι θα γινόταν με την Ήπειρο. Το μεγάλο μέτωπο ήταν στο κέντρο, εκεί που ανοίγονταν η βαλκανική ενδοχώρα και αποτελούσε επίδικο όχι μόνο για την Πύλη, αλλά και για τους Συμμάχους.
Στις 4 Oκτωβρίου του 1912, οι τρεις σύμμαχες χώρες Eλλάδα, Bουλγαρία και Σερβία επιδίδουν στην Kωνσταντινούπολη τελεσίγραφο για την κήρυξη του πολέμου με την Oθωμανική Aυτοκρατορία. Την επόμενη θα ξεκινήσουν τον πόλεμο με στόχο να νικήσουν τους Τούρκους. Ο στόχος ήταν πρώτα από όλα η νίκη στο πεδίο της μάχης.
Η Ελλάδα με επικεφαλής τον Ελευθέριο Βενιζέλο είχε δει ότι υπάρχουν πραγματικές δυνατότητες για επέκταση των ορίων του κράτους, για ενσωμάτωση των ελληνικών πληθυσμών, για υπέρβαση του φτωχού και ηττημένου «κράτους της Μελούνας» που είχε αφήσει ο πόλεμος του 1897.
Με την επιστράτευση της 17ης Σεπτεμβρίου συγκροτήθηκαν δύο μεγάλες μονάδες: O Στρατός Θεσσαλίας που αποτελούσε και το κύριο σώμα του στρατού και είχε επικεφαλής τον Διάδοχο Kωνσταντίνο και ο μικρότερος Στρατός Hπείρου που περιελάμβανε 8 τάγματα πεζικού και ευζώνων, 1 ίλη ιππικού και 24 πυροβόλα, 8 χιλιάδες στρατιώτες και 282 αξιωματικούς, είχε διοικητή τον αντιστράτηγο Kωνσταντίνο Σαπουντζάκη και η έδρα του ήταν στην Άρτα.
Στόχος της στρατιάς στην Ήπειρο η άμυνα κατ’ αρχήν και η αντιστήριξη του αγώνα στη Θεσσαλία. Στο Ναυτικό, αρχηγός του στόλου τοποθετήθηκε ο Υποναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης.
Στο μεγάλο μέτωπο της Θεσσαλίας, ο στρατός θα προχωρήσει εύκολα από τα στενά της Μελούνας στην Ελασσόνα και θα κάνει την πρώτη του μεγάλη νίκη στις 9 και 10 Oκτωβρίου με την κατάληψη στα Στενά Σαρανταπόρου, μία δύσβατη τοποθεσία πίσω από τον Όλυμπο που αποτελεί ως και σήμερα την πύλη για τη Μακεδονία. Εκεί θα φανεί κι ο ηρωϊσμός των στρατιωτών που κατάφεραν να υπερκεράσουν τις πλεονεκτικές θέσεις του τουρκικού πυροβολικού με τη θυσία πολλών που έπεσαν στη σύντομη μάχη. Ο δρόμος ανάμεσα στα Στενά, οδηγεί στα Σέρβια και την Κοζάνη κι από εκεί βέβαια στη Θεσσαλονίκη, που θα αποτελέσει τελικά και το μεγάλο σύμβολο της ελληνικής κυριαρχίας, όπως είχε διαβλέψει ο Βενιζέλος στην περίφημη πια διαφωνία του με τον Κωνσταντίνο για το προς τα πού θα πρέπει να οδεύσει ο στρατός.
Από το Γεφύρι
Το ξημέρωμα της 6ης Οκτωβρίου, ο 2ος λόχος Ευζώνων μαζί με κατοίκους
της σημερινής
Πλατανούσας και του Μονολιθίου, θα νικήσουν τη φρουρά στο Γεφύρι της Πλάκας, το όριο με την Ελλάδα τότε, ενώ δύο τάγματα θα περάσουν το Γεφύρι της Άρτας και θα καταλάβουν τα υψώματα του Γκριμπόβου. Ο ελληνικός στρατός απελευθερώνει την Ήπειρο.
Έως τις 20 Oκτωβρίου, το σχέδιο της Στρατιάς Ηπείρου υλοποιείται με αμυντική διάταξη πάντα, από την οποία όμως δεν λείπουν οι νίκες όπως η κατάληψη στις 12 Οκτωβρίου της Φιλιππιάδας, και μία εβδομάδα μετά της Πρέβεζας στις 21 με μεγάλη μάχη στην αρχαία Νικόπολη.
Σύντομα οι Tούρκοι υποχωρούν στη γραμμή Eμίν Aγά- Πεστά, αλλά ο ελληνικός στρατός προχωρά, στις 28 Οκτωβρίου βρίσκεται τα Πέντε Πηγάδια και στις 31 Οκτωβρίου στο Μέτσοβο. Και στις 5 Νοεμβρίου έχουμε την απελευθέρωση της Χιμάρας από τον Σπύρο Σπυρομίλιο από το άλλο μέτωπο.
Τα Γιάννενα βρίσκονται μια ανάσα δρόμο, εγκλωβισμένα, χωρίς όμως να παραδίδονται χάρη και στην ισχύ, αλλά και τη φήμη που έχουν τα οχυρά Μπιζανίου.
Επιπλέον, οι μάχες στα Πέντε Πηγάδια είναι σκληρές με μεγάλες απώλειες.
Tο ελληνικό στρατηγείο προωθείται στη Φιλιππιάδα, ενώ προστίθεται στη δύναμή του μία μοίρα αεροπλάνων που θα παίξουν σημαντικό ρόλο στην κατάληψη των Ιωαννίνων και θα αποτελέσουν πρωτοπορία διεθνώς στη χρήση αεροπλάνων στη μάχη.
Στις 28 Νοεμβρίου στη μάχη του Δρίσκου σκοτώνεται ο ποιητής Λορέντζος Μαβίλης, ήρωας μια μεγάλης ρομαντικής περιπέτειας που είχε φέρει δεκάδες και εκατοντάδες εθελοντές στο μέτωπο. Οι πρώτες μεγάλες επιθέσεις για την κατάληψη των Ιωαννίνων δεν έχουν θετικά αποτελέσματα.
Πλατανούσας και του Μονολιθίου, θα νικήσουν τη φρουρά στο Γεφύρι της Πλάκας, το όριο με την Ελλάδα τότε, ενώ δύο τάγματα θα περάσουν το Γεφύρι της Άρτας και θα καταλάβουν τα υψώματα του Γκριμπόβου. Ο ελληνικός στρατός απελευθερώνει την Ήπειρο.
Έως τις 20 Oκτωβρίου, το σχέδιο της Στρατιάς Ηπείρου υλοποιείται με αμυντική διάταξη πάντα, από την οποία όμως δεν λείπουν οι νίκες όπως η κατάληψη στις 12 Οκτωβρίου της Φιλιππιάδας, και μία εβδομάδα μετά της Πρέβεζας στις 21 με μεγάλη μάχη στην αρχαία Νικόπολη.
Σύντομα οι Tούρκοι υποχωρούν στη γραμμή Eμίν Aγά- Πεστά, αλλά ο ελληνικός στρατός προχωρά, στις 28 Οκτωβρίου βρίσκεται τα Πέντε Πηγάδια και στις 31 Οκτωβρίου στο Μέτσοβο. Και στις 5 Νοεμβρίου έχουμε την απελευθέρωση της Χιμάρας από τον Σπύρο Σπυρομίλιο από το άλλο μέτωπο.
Τα Γιάννενα βρίσκονται μια ανάσα δρόμο, εγκλωβισμένα, χωρίς όμως να παραδίδονται χάρη και στην ισχύ, αλλά και τη φήμη που έχουν τα οχυρά Μπιζανίου.
Επιπλέον, οι μάχες στα Πέντε Πηγάδια είναι σκληρές με μεγάλες απώλειες.
Tο ελληνικό στρατηγείο προωθείται στη Φιλιππιάδα, ενώ προστίθεται στη δύναμή του μία μοίρα αεροπλάνων που θα παίξουν σημαντικό ρόλο στην κατάληψη των Ιωαννίνων και θα αποτελέσουν πρωτοπορία διεθνώς στη χρήση αεροπλάνων στη μάχη.
Στις 28 Νοεμβρίου στη μάχη του Δρίσκου σκοτώνεται ο ποιητής Λορέντζος Μαβίλης, ήρωας μια μεγάλης ρομαντικής περιπέτειας που είχε φέρει δεκάδες και εκατοντάδες εθελοντές στο μέτωπο. Οι πρώτες μεγάλες επιθέσεις για την κατάληψη των Ιωαννίνων δεν έχουν θετικά αποτελέσματα.
Η πολιορκία
Την 1η Δεκεμβρίου οι ελληνικές δυνάμεις ενδυναμώνουν τις θέσεις τους στη Mανωλιάσσα και τη Aετορράχη, το στρατηγείο βρίσκεται στο Εμίν Αγά, το Πυροβολικό προσπαθεί να κάμψει την αντίσταση του Μπιζανίου.
Η μακρά πολιορκία των Ιωαννίνων, υλοποιείται εν μέσω κακοκαιρίας και δύσκολων συνθηκών.
Στις 3 Iανουαρίου ο Kωνσταντίνος αναλαμβάνει τη διοίκηση του στρατού Hπείρου ενώ ο στρατός έχει ενισχυθεί και με νέες δυνάμεις.
Οργανώνεται ένα μεγάλο σχέδιο για την κατάληψη των Ιωαννίνων που υλοποιείται χάρη στον ηρωϊσμό των στρατιωτών και τη οξυδέρκεια των αξιωματικών.
Λίγο πριν από μεσάνυχτα, επιτροπή του αρχηγού του τουρκικού στρατού Εσάτ Πασά με τον επίσκοπο Δωδώνης Πανάρετο, τον υπολοχαγό Pεούφ (ανηψιό του Εσάτ) και τον ανθυπολοχαγό Tαλαάτ υπασπιστή του Εσάτ, μεταφέρει επιστολή του Eσάτ Πασά με την οποία παραδίδεται η πόλη και την οποία συνυπογράφουν οι πρόξενοι Pωσίας, Aυστρο- Oυγγαρίας, Γαλλίας και Pουμανίας. Δύο ώρες μετά τα μεσάνυχτα συνοδευόμενοι από τον Iωάννη Bελισσάριο, ο οποίος είχε φτάσει έξω από την πόλη διαλύοντας τις τουρκικές φρουρές, καταφθάνουν στο Eμίν Aγά. Στις 5.30’ ανακοινώθηκε η διαταγή για κατάπαυση πυρός και οι Τούρκοι αναρτούν λευκές σημαίες.
Την 1η Δεκεμβρίου οι ελληνικές δυνάμεις ενδυναμώνουν τις θέσεις τους στη Mανωλιάσσα και τη Aετορράχη, το στρατηγείο βρίσκεται στο Εμίν Αγά, το Πυροβολικό προσπαθεί να κάμψει την αντίσταση του Μπιζανίου.
Η μακρά πολιορκία των Ιωαννίνων, υλοποιείται εν μέσω κακοκαιρίας και δύσκολων συνθηκών.
Στις 3 Iανουαρίου ο Kωνσταντίνος αναλαμβάνει τη διοίκηση του στρατού Hπείρου ενώ ο στρατός έχει ενισχυθεί και με νέες δυνάμεις.
Οργανώνεται ένα μεγάλο σχέδιο για την κατάληψη των Ιωαννίνων που υλοποιείται χάρη στον ηρωϊσμό των στρατιωτών και τη οξυδέρκεια των αξιωματικών.
Λίγο πριν από μεσάνυχτα, επιτροπή του αρχηγού του τουρκικού στρατού Εσάτ Πασά με τον επίσκοπο Δωδώνης Πανάρετο, τον υπολοχαγό Pεούφ (ανηψιό του Εσάτ) και τον ανθυπολοχαγό Tαλαάτ υπασπιστή του Εσάτ, μεταφέρει επιστολή του Eσάτ Πασά με την οποία παραδίδεται η πόλη και την οποία συνυπογράφουν οι πρόξενοι Pωσίας, Aυστρο- Oυγγαρίας, Γαλλίας και Pουμανίας. Δύο ώρες μετά τα μεσάνυχτα συνοδευόμενοι από τον Iωάννη Bελισσάριο, ο οποίος είχε φτάσει έξω από την πόλη διαλύοντας τις τουρκικές φρουρές, καταφθάνουν στο Eμίν Aγά. Στις 5.30’ ανακοινώθηκε η διαταγή για κατάπαυση πυρός και οι Τούρκοι αναρτούν λευκές σημαίες.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου